Crystal Houses
Al even geleden opende de glazen deuren van Crystal Houses, een flagship store met een innovatieve glazen gevel op de Amsterdamse PC Hooftstraat. De volledig transparante gevel van de boetiek is een replica van twee klassieke huizen die echter volledig van massief glas is opgetrokken: glazen bakstenen, kozijnen en deurlijsten. De 620m2 winkelruimte en 220m2 woning, zijn ontworpen voor belegger Warenar. Het ontwerp combineert Amsterdam’s ambitie om grotere opvallende flagship stores te realiseren zonder afbreuk te doen aan de historische uitstraling van de stad. Het project, naar ontwerp van MVRDV, is ontwikkeld en gerealiseerd door een team van samenwerkende partijen waaronder de Gietermans & Van Dijk Architecten, Technische Universiteit Delft, Brouwer & Kok Ingenieurs, ABT raadgevend Ingenieurs, de Italiaanse glas fabrikant Poesia (onderdeel van Vetreria Resanese) en bouwbedrijf Wessels Zeist.
Crystal Houses is ontwikkeld op verzoek van Warenar om een flagship store te ontwikkelen waarbij Nederlands erfgoed gecombineerd zou worden met internationale architectuur op de PC Hooftstraat, de meest exclusieve winkelstraat van Nederland, met voorheen voornamelijk een woonfunctie. MVRDV stelde voor om de gevel van de gesloopte panden terug te laten komen, uitgevoerd in massief glas. Het oorspronkelijke ontwerp is exact nagebootst, van de manier waarop de bakstenen zijn gemetseld tot de details van de raamkozijnen, maar tegelijk is het ook verticaal opgerekt om de binnenruimte te vergroten. Glazen bakstenen strekken zich uit over de gevel van Crystal Houses en gaan langzaam over in traditionele terracotta bakstenen als gevel voor de appartementen (conform het bestemmingsplan). Het ontwerp hoopt een oplossing te bieden voor het verlies van karakteristieke uitstraling in de transformatie van winkelgebieden over de hele wereld. In de huidige globalisering van de retailmarkt, die zorgt voor een steeds grotere homogeniteit in winkelstraten, biedt Crystal Houses de etalage die moderne winkels nodig hebben en behoudt tegelijk het architectonische karakter en de individualiteit van de straat.
"We zeiden tegen de opdrachtgever, ‘laten we terugbrengen wat is gesloopt en het dan verder ontwikkelen’" legt Winy Maas, architect en medeoprichter van MVRDV uit. "De Crystal Houses bieden ruimte aan een opvallende flagship store, respecteren de omliggende gebouwen en brengen poëtische vernieuwing in het bouwen met glas. Het maakt het mogelijk voor wereldmerken om de overweldigende behoefte aan transparantie met lokale esthetiek te combineren, en moderniteit met erfgoed. Het kan daarom overal in onze historische binnensteden worden toegepast".
Na het bedenken van het ontwerp van dit project werkte MVRDV nauw samen met een aantal partners om de technologieën te ontwikkelen die dit idee mogelijk maken. Solide glazen bakstenen werden stuk voor stuk gegoten en gemaakt door Poesia in Venetië, terwijl het onderzoek door de TU Delft, in samenwerking met ingenieursbureau ABT en aannemer Wessels Zeist, leidde tot het ontwikkelen van structurele oplossingen en vervaardigingstechnieken zoals een sterk, UV gebonden, transparante lijm van Delo Industrial Adhesives die gebruikt werd om de bakstenen te metselen zonder dat een traditioneel specie nodig was.
Op de bouwplaats, die meer weg had van een laboratorium, werkten zes tot tien experts constant aan de bouw van het project. Vanwege de kwetsbaarheid van de materialen was een zeer hoog niveau van nauwkeurigheid en vakmanschap vereist en was een technisch-ontwikkelingsteam gedurende het hele proces ter plaatse. Met dit project als het eerste bouwwerk in zijn soort, werden een nieuwe bouwwijze en nieuwe gereedschappen ingezet; van high-tech lasers en
laboratoriumachtige UV-lampen, tot een iets minder technische toepassing van volle melk die, door zijn lage transparantie, een ideale vloeistof bleek te zijn om als reflecterend oppervlakte de eerste laag bakstenen te egaliseren. Ondanks de fragiele uitstraling bewees het team van de TU Delft bij verschillende krachttesten dat de glazen constructie in vele opzichten sterker is dan beton. De volledig glazen architraaf kan een kracht dragen oplopend tot 42.000 Newton; het equivalent van twee SUVs.
Het ontwikkelen van nieuwe bouwmethoden liet mogelijkheden voor het toekomstige bouwen zien, zoals het minimaliseren van restmaterialen. In essentie zijn alle glazen componenten volledig recyclebaar. Restmaterialen van het project, zoals niet-perfecte bakstenen, werden omgesmolten en opnieuw gegoten of volledig gebruikt voor een ander doeleinde. Wanneer het gebouw het einde van zijn levensduur heeft bereikt kan de hele gevel worden omgesmolten en hergebruikt. De enige uitzondering op deze regel zijn de toevoegingen aan de gevel om de veiligheid ervan te waarborgen. Een voorbeeld hiervan is de betonnen ramkraak-beschermingsplint, verborgen in een mix van reflecterende en doorschijnende materialen die het gebouw beschermt tegen de kracht een autobotsing. Reparatieprotocollen zijn ontwikkeld om elke mogelijke scheur of schade aan individuele bakstenen met een chirurgische precisie te kunnen repareren of de stenen te vervangen.
Met een gevel die volledig uit glas opgetrokken is, was het belangrijk om alle aanvullende energiebehoefte door herbruikbare bronnen te voorzien. Om deze reden is het gebouw uitgerust met een warmtepomp die de warmte uit de grond haalt. De leidingen van dit systeem gaan wel tot 170 meter diep, en zorgen voor een optimaal binnenklimaat door het hele jaar heen. Het is een cruciaal element in het project om de verfijnde details en gevel mogelijk te maken en tegelijk een goede energiebalans te creëren.
De winkel is nu tijdelijk betrokken door een boetiek van het Franse modehuis Chanel. Zij zullen later een terugkeren naar hun voorgaande locatie in de PC Hooftstraat die ook eigendom is van Warenar. MVRDV heeft nauw samengewerkt met professoren en promovendi van de TU Delft, samen met raadgevend ingenieursbureau ABT, met een speciale vermelding voor Fred Veer, Rob Nijsse, Faidra Oikonomopoulou, Telesilla Bristogianni en Kees Baardolf. Het in Venetië gevestigde Poesia ontwikkelde en fabriceerde de glazen bakstenen terwijl Gietermans & Van Dijk hebben geholpen bij het ontwerp van het project. Verder waren Brouwer & Kok en aannemer Wessels Zeist betrokken bij het ontwikkelen en de bouw van het project, hierbij speelden de gebroeders Van de Poppe een belangrijke rol bij de innovatie van de lijm en het metselen van de glazen bakstenen ter plaatse. De experts van CCS, gespecialiseerd in energiebesparing en het hergebruik van energie, hielpen bij de ontwikkeling van duurzame oplossingen en energieproductie. Een bijdrage aan de glaselementen kwam onder meer van Siko, die verschillende typen van de Delo lijm leverden en adviseerden hoe deze toe te passen, van Cura Glass voor de deuren en van Van Tetterode Glas Studio.
| Oplevering | 2016 |
| Projectteam | Mvrdv: Winy Maas, Gijs Rikken, Mick van Gemert, Renske v/d Stoep. Gietermans & van Dijk: Wim Gietermans, Arjan Bakker, Tugrul Avuçlu |
| Opdrachtgever | Warenar Real Estate |
| Constructeur | Brouwer&Kok, ABT |
| Bouwkunding aannemer | Wessels Zeist |